ĐỐI TÁC CHIẾN LƯỢC MỸ - VIỆT SẼ CÓ Ý NGHĨA NHƯ THẾ NÀO? (Thanh Phương - RFI)

Đối tác chiến lược Mỹ-Việt sẽ có ý nghĩa như thế nào?

Thanh Phương – RFI

Đăng ngày 16-09-2019 

http://vi.rfi.fr/viet-nam/20190916-doi-tac-chien-luoc-my-viet-se-co-y-nghia-nhu-the-nao

Theo dự kiến, vào tháng 10/2019, chủ tịch nước kiêm tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Hoa Kỳ trong bối cảnh căng thẳng với Trung Quốc trên Biển Đông đang gia tăng.

Chuyến đi lần thứ hai của ông Trọng đến Washington sẽ diễn ra vào lúc đang có những thảo luận về khả năng hai nước nâng quan hệ song phương lên cấp đối tác chiến lược. Nhưng đối tác chiến lược này sẽ có ý nghĩa như thế nào? Trên trang The Diplomat ngày 12/0/2019, chuyên gia về châu Á – Thái Bình Dương Prashanth Parameswaran đã có bài phân tích. RFI xin giới thiệu.

Trong vài tháng qua, trong số các cam kết cấp cao được lên kế hoạch, đã có nhiều thảo luận về khả năng chính thức nâng quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam lên mức đối tác chiến lược trong tương lai. Mặc dù ý tưởng này không phải là mới mẻ gì, nhưng ý nghĩa của nó rất đáng quan tâm, cả về quan hệ song phương cũng như về tình hình khu vực và quốc tế.

Quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam đã tiến rất xa so với thời kỳ chiến tranh Việt Nam. Việc bình thường hóa từng bước quan hệ giữa hai nước đã diễn ra trong nhiệm kỳ cựu tổng thống Bill Clinton và tiếp tục với các chính quyền Dân Chủ và Cộng Hòa sau đó, nhưng đặc biệt đáng lưu ý là việc nâng mối quan hệ lên mức hợp tác toàn diện vào năm 2015 dưới thời tổng thống Barack Obama. Điều này phản ánh những nỗ lực của Washington trong việc mở rộng mạng lưới liên minh và quan hệ đối tác ở châu Á-Thái Bình Dương, cũng như phản ánh tầm quan trọng ngày càng tăng của Việt Nam trong mạng lưới đó, cùng với các đối tác toàn diện khác như Malaysia và Indonesia (sau này được nâng lên thành đối tác chiến lược); và nó cũng làm nổi rõ những cơ hội và thách thức mà Hà Nội phải cân nhắc khi gắn kết với Hoa Kỳ trong hệ thống quan hệ đối tác rộng lớn hơn.

Giữa những thách thức mới đầu tiên dưới thời chính quyền Trump cho đến nay, hai bên đã thảo luận về khả năng nâng quan hệ Mỹ-Việt lên mức đối tác chiến lược, trong bối cảnh có những chuyến đi cấp cao được dự trù, đáng chú ý nhất là chuyến thăm Hoa Kỳ của tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam, kiêm chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, sau chuyến đi đầu tiên của ông tới Washington năm 2015, chuyến đi đã là một sự phát triển lịch sử trong quan hệ Mỹ-Việt.

Indonesia đã trải qua một quá trình tương tự để thiết lập quan hệ đối tác toàn diện, sau đó được nâng lên thành quan hệ đối tác chiến lược với Hoa Kỳ, nhưng đối với Việt Nam, nó không phải là không có ý nghĩa. Với các di sản lịch sử trong quan hệ Mỹ-Việt và với những bất đồng dằng dai trong các lĩnh vực từ chế độ chính trị đến nhân quyền, việc nâng cao quan hệ như vậy sẽ củng cố sự “hội tụ chiến lược” ngày càng tăng giữa hai nước. Nó cũng có ý nghĩa vượt ra ngoài phạm vi quan hệ song phương, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc ở vùng Thái Bình Dương và trong bối cảnh tại Biển Đông, Trung Quốc có những hành động ngày càng mạnh mẽ để xác quyết chủ quyền và kiểm soát vùng này, và Hà Nội đang chịu áp lực ngày càng tăng.

Nhưng hai bên thảo luận về nâng mức quan hệ mà lại không có cùng những mối quan ngại. Một mặt, những bất đồng trong quan hệ Mỹ-Việt về thương mại hay về Bắc Triều Tiên trong vài năm qua đôi khi khiến cho mối quan hệ đó có vẻ kém toàn diện - chứ đừng nói đến chiến lược – hơn là yêu cầu của thực tế địa chính trị. Mặt khác, bối cảnh khu vực và quốc tế khiến người ta chú ý hơn đến những liên minh được thiết lập, nhưng lỏng lẻo, giữa các quốc gia với Hoa Kỳ hoặc Trung Quốc, ​​như chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở, lần đầu tiên được phát họa trong bài phát biểu của tổng thống Trump tại thượng đỉnh APEC ở Việt Nam năm 2017, hay các cơ sở quốc phòng mới ( như của Trung Quốc ở Cam Bốt ).

Những yếu tố này quan trọng bởi vì chúng sẽ đóng vai trò trong sự tính toán của các nhà hoạch định chính sách về cái lợi và cái hại của việc “xoay trục” cũng như về thời điểm và thông điệp. Chẳng hạn, không phải ngẫu nhiên mà Việt Nam đã trì hoãn một số bước tiến mới trong quan hệ quốc phòng với Hoa Kỳ, bất chấp những lợi ích mà chúng ta đã thấy ngay cả khi Việt Nam cũng đã có những bước tiến mới trong các mối quan hệ quan trọng khác như với Liên Hiệp Châu Âu và Nhật Bản.

Những lo ngại này không có nghĩa là mối quan hệ đối tác chiến lược giữa Hoa Kỳ và Việt Nam là không được mong muốn hoặc không thể thực hiện được. Thật vậy, bất chấp những thăng trầm của mối quan hệ song phương, các xu hướng chiến lược như ngày nay đang đẩy Washington và Hà Nội đi tới sự liên kết chặt chẽ hơn, cho dù sự liên kết này được gọi như thế nào.

Nhưng điều đó có nghĩa là cả Hoa Kỳ và Việt Nam cần đảm bảo rằng thực tế của mối quan hệ phù hợp với bất kỳ tên gọi nào họ chọn. Cuối cùng, sự liên kết dưới bất kỳ tên gọi nào chỉ có giá trị tùy theo với cam kết mà cả hai bên sẵn sàng đầu tư vào để chuyển đổi sự “hội tụ” tiềm tàng thành hợp tác thực thụ, đã được chứng minh qua các liên minh và đối tác kém hiệu quả hoặc hiệu quả cao ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Quan hệ Mỹ-Việt không tránh khỏi những cân nhắc này, và nó sẽ được đánh giá không phải là bằng cách so sánh ngày nay với quá khứ, mà là ở chổ quan hệ đó có thể được và nên được như thế nào, bất chấp những khác biệt vẫn còn tồn tại giữa hai nước.

---------------------------------

Việt Nam và Mỹ ‘đã trở thành đối tác và bạn bè đúng nghĩa’

Viễn Đông – VOA Tiếng Việt

16/09/2019

https://www.voatiengviet.com/a/. . . ./5084258.html

Đó là phát biểu của Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink nhân lễ kỷ niệm hai thập kỷ ngày thành lập Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại thành phố Hồ Chí Minh.

https://gdb.voanews.com/FB83D347-ABD9-4489-994A-C0172B18467A_cx0_cy1_cw0_w1023_r1_s.jpg

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink, trái, bắt tay với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc trong cuộc gặp với Ngoại trưởng Mỹ Pompeo tháng Bảy năm ngoái.

“Hôm nay chúng ta kỷ niệm lần thứ 20 ngày thành lập Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Thành phố Hồ Chí Minh và năm sau sẽ đánh dấu 25 năm bình thường hóa quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam", ông Kritenbrink nói hôm 6/9.

"Trong thời gian này, chúng ta đã trở thành những đối tác và bạn bè đúng nghĩa, cùng hợp tác về an ninh, thương mại, kinh tế, quan hệ giữa nhân dân hai nước, y tế, môi trường và năng lượng”.

Theo cơ quan ngoại giao của Mỹ ở Việt Nam, ngoài ông Kritenbrink, tân Tổng Lãnh sự Hoa Kỳ Marie Damour và Phó Chủ tịch Thường trực UBND Thành phố Hồ Chí Minh Lê Thanh Liêm cũng đã tham dự sự kiện.

“Những điều ấn tượng chúng ta hoàn thành trong 20 năm qua đã không thể trở thành hiện thực nếu thiếu người dân tuyệt vời của cả hai nước. Tôi đặc biệt biết ơn những nỗ lực không mệt mỏi của những đồng nghiệp đến đây trước chúng tôi, cả người Mỹ và người Việt Nam”, bà Damour phát biểu.

XEM THÊM:

Thực hư ExxonMobil ‘bỏ cuộc’ ở Việt Nam vì ‘áp lực’ từ Trung Quốc

Bà Damour, vốn trình quốc thư ở Hà Nội hôm 22/8, cho rằng Trung tâm Hoa Kỳ thuộc Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ, nơi diễn ra lễ kỷ niệm, là “biểu tượng của mối quan hệ hợp tác” giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, nói rằng đây là “một mối quan hệ hợp tác mới và hiện đại, bắt nguồn từ quá khứ nhưng sẽ lạc quan hướng về tương lai”.

Ngày 7/9, đúng 20 năm ngày thành lập Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ, trang Facebook của cơ quan ngoại giao này đăng một bức ảnh cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Madeleine Albright bắt tay Đại sứ Mỹ đầu tiên ở Việt Nam sau chiến tranh, ông Pete Peterson, tại buổi lễ khánh thành năm 1999.

Nhiều Facebooker người Việt đã để lại các bình luận phía dưới bức ảnh. Một người tên là Tha Vo viết: “Chúc mừng tình hữu nghị”.

“Các bạn có biết? Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ như biểu tượng của sự tự do và hoà bình được đặt trên đất nước Việt Nam chúng tôi”, một Facebooker khác là Mai Vũ Huy viết.

Cuối tháng trước, Đại sứ Kritenbrink đã đến thăm nghĩa trang Trường Sơn với “tinh thần hòa giải và tôn trọng đối với những người lính của tất cả các bên, những người đã hy sinh cuộc sống của mình vì lòng yêu nước”.

“Để tiến về phía trước, trước tiên chúng ta phải nhìn lại, đối mặt với những vấn đề chiến tranh để lại và chung sức với các cựu chiến binh, gia đình và những người chịu ảnh hưởng bởi lịch sử chung của chúng ta, để xây dựng nền tảng cho mối quan hệ đối tác mạnh mẽ mà chúng ta đang có ngày hôm nay”, ông Kritenbrink nói, theo Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội.

Hồi đầu tháng này, nhân ngày Quốc khánh Việt Nam, Ngoại trưởng Pompeo đã “thay mặt chính phủ Hoa Kỳ” để “gửi tới người dân Việt Nam những lời chúc tốt đẹp nhất”.

“Năm nay, tôi đã có cơ hội đến thăm Việt Nam lần thứ hai với tư cách là Ngoại trưởng và tôi đã chứng kiến sự phát triển đáng kể trong mối quan hệ song phương của chúng ta. Trong các lĩnh vực hợp tác đa dạng như thương mại và đầu tư, giáo dục, chăm sóc y tế, năng lượng và quốc phòng, chúng ta đang làm việc cùng nhau vì mục tiêu đem lại lợi ích chung cho hai nước,” ông Pompeo nói.

XEM THÊM:

Việt Nam ‘cung cấp tàu chiến’ cho cuộc tập trận Mỹ - ASEAN đầu tiên

Trong bối cảnh căng thẳng ở Biển Đông leo thang vì vụ Bãi Tư Chính, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Morgan Ortagus đã ra tuyên bố bày tỏ ủng hộ Việt Nam trước Trung Quốc.

“Hoa Kỳ quan ngại sâu sắc về việc Trung Quốc đang tiếp tục can thiệp vào các hoạt động dầu khí đã có từ lâu của Việt Nam trong khu vực Việt Nam đã tuyên bố Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ)”, bà Ortagus nói tháng trước.

“Hành động của Trung Quốc làm xói mòn hòa bình và an ninh khu vực, gia tăng chi phí kinh tế cho các quốc gia Đông Nam Á… và cho thấy Trung Quốc xem thường quyền của các quốc gia khi thực hiện những hoạt động kinh tế trong EEZ của họ”.